BÉ MẦM NON & CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ

Đối với bé mầm non, ngôn ngữ là yếu tố quan trọng nhất trong 6 năm đầu đời của. Ba mẹ nên biết và hiểu rõ từng giai đoạn “vàng” này. Ngôn ngữ là bước đệm vững chắc, có ảnh hưởng nhiều đến việc phát triển của bé. Thông qua ngôn ngữ bé có thể bộc lộ và thể hiện cảm xúc của bản thân.

Phát triển ngôn ngữ ở bé diễn ra dần dần và theo từng giai đoạn khác nhau. Hãy cùng Trường Mầm Non Worldkids tìm hiểu rõ hơn về các giai đoạn phát triển ngôn ngữ khác nhau của bé nhé!

1. Các giai đoạn phát triển ngôn ngữ của bé mầm non
a. Trong thời kỳ mang thai

a. Thời kỳ mang thai bé như thế nào?

Nhận thức về ngôn ngữ của bé bắt đầu ngay khi còn trong bụng mẹ. Bên trong cơ thể mẹ, bé có thể làm quen với nhịp đập của trái tim và giọng nói của mẹ. Bé cũng có thể cảm nhận và phân biệt được những tiếng nói khác. Từ những tháng cuối thai kỳ này, các bé đã bắt đầu ghi nhận và ghi nhớ thông tin.

b. Đặc điểm cách học ngôn ngữ của bé

Quá trình học hỏi diễn ra một cách thật tự nhiên từ những âm thanh bé nghe được, nhất là giọng nói của mẹ. Đặc biệt khi giọng nói của mẹ luôn phát ra kèm với những chuyển động. Chỉ vài giờ sau khi sinh ra, bé đã có thể phân biệt được tiếng mẹ đẻ với tiếng người lạ.

Bé đã có thể nghe được ngay từ khi còn trong bụng mẹ

b. Giai đoạn từ 0 – 3 tháng tuổi

Bé có thể giao tiếp liên tục nhưng không phải bằng lời nói. Bé bắt đầu chú ý đến những âm thanh quen thuộc. Đồng thời bé  bắt đầu biết lắng nghe tiếng động của mọi người xung quanh.

Những tiếng khóc là hình thức giao tiếp đầu tiên của bé. Nếu bé hét lên, đồng nghĩa với việc con muốn báo với mẹ rằng con cảm thấy đói. Nếu phát ra những tiếng rên rỉ tức là bé cảm thấy khó chịu và muốn thay tã.

Cuối giai đoạn này, bé có thể phân biệt được giọng nói của mẹ và người khác. Bên cạnh đó, ngôn ngữ của bé còn được thể hiện khi bé giật mình với tiếng động bất ngờ, bắt đầu phát âm để thể hiện sự thích thú.

0-3 tháng tuổi bé đã bắt đầu biết lắng nghe

c. Giai đoạn từ 4-6 tháng tuổi

Sang tháng thứ tư, bé có thể tạo ra nhiều âm “ê, a” khác nhau. bé bắt đầu bập bẹ và đôi khi phát ra những âm thanh như thể con đang tiếp chuyện với mọi người. Bé cũng có thể nói với yêu cầu và mong muốn của mình bằng cách sử dụng âm thanh và cử chỉ. Con sẽ tạo ra những tiếng ồn để thu hút sự chú ý của mẹ.

Ngoài ra, bé cũng phát âm để phản xạ khi nghe hát, để thể hiện sự vui thích, phân biệt được giọng nói tức giận hay trìu mến, ngừng khóc khi nghe có giọng nói.

4-6 tháng tuổi bé đã có thể “ê,a” những tiếng đầu đời

d. Giai đoạn 7-12 tháng tuổi

Sự phát triển ngôn ngữ của bé được phát huy mạnh mẽ hơn. Khả năng nghe và phát âm cũng tiến bộ vượt bậc. Bé có thể bập bẹ một số từ đơn giản như “ma ma”, “ba ba”…. Bé không nhận thức được những gì mình nói nhưng có thể biết được tên của mình khi được gọi.

Bé có phản ứng khi nghe thấy tiếng chuông điện thoại hay tiếng gõ cửa. Bé biết dùng cử chỉ và ngôn ngữ để diễn đạt như lắc đầu để nói “không”; bập bẹ khoảng 4 âm tiết. Bé biết đưa đồ chơi cho người lớn khi nghe yêu cầu. Bé làm theo một mệnh lệnh đơn giản như “đặt nó xuống”. Bé thể hiện hiểu các yêu cầu nghe được bằng cử chỉ của đầu, cơ thể; bắt đầu nhận ra vật, hình ảnh qua gọi tên

Ba mẹ cần phải trở thành một người hỗ trợ tinh thần cho sự phát triển ngôn ngữ của bé bé bằng những câu chuyện và bài hát. Đây là một giai đoạn rất quan trọng đối với bé.

Ba mẹ cần phải trở thành một người hỗ trợ tinh thần cho sự phát triển ngôn ngữ cho bé

e. Giai đoạn từ 1 – 3 tuổi

Giai đoạn 13 – 18 tháng tuổi: Bắt đầu từ đây, sự phát triển ngôn ngữ của bé bước sang một giai đoạn mới. Bé có thể sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ để giao tiếp với mọi người xung quanh. Đến 18 tháng, bé có phản ứng chính xác khi người lớn hỏi “Ở đâu”,”Ai”. Bé hiểu yêu cầu đơn giản của người lớn (lấy/cất đồ, đưa, mở/đóng cửa,..). Bé cũng bắt đầu hát vu vơ và thích thú với các giai điệu.

Giai đoạn 19-24 tháng tuổi: Ngoài ra, bé còn có thể chỉ vào tranh bằng một ngón tay; dùng nhiều phụ âm (p,b,m,n,h); lấy được các đồ vật nằm trong tầm nhìn; có thể hiểu hơn 50 từ; giảm cử chỉ dùng lời nói nhiều hơn để giao tiếp…

Vốn từ vựng của bé trong giai đoạn này cũng tăng thêm đáng kể. Bé có thể kết hợp 2 từ với nhau để tạo thành một câu đơn giản như “ôm con, bế con…”. Khi bé 2 tuổi, con có thể sử dụng được những câu đơn giản gồm 2-4 từ. Tại thời điểm này, bé đã nêu được cái mình thích / không thích đơn giản và ngắn gọn.

f. 1-3 tuổi bé đã bắt đầu sử dụng ngôn ngữ tốt hơn

Giai đoạn 25 – 36 tháng tuổi: Đây là thời kỳ sự phát triển ngôn ngữ của bé bùng phát rõ nhất. Tính cách của bé ở giai đoạn này cũng được biểu hiện rõ ràng hơn. Bé học từ mới rất nhanh và nhạy bén. Khả năng sử dụng từ cũng được cải thiện rất nhiều.

Bé thường nói chuyện một mình, nói chuyện với đồ chơi, cũng như quan sát và bắt chước lời nói của người lớn. Đến 3 tuổi, bé có thể trả lời các câu hỏi phức tạp “Là cái gì”, “Đi đâu”, “Với ai”… Ngoài ra, bé hiểu được ý nghĩa của câu phủ định. (không được, không thể, không cho,..).

Tuổi mầm non là giai đoạn ngôn ngữ của bé phát triển vượt bậc nhất

g. Giai đoạn 4 đến 6 tuổi

Đây là giai đoạn mà sự phát triển ngôn ngữ của bé vượt bậc nhất. bé có thể tự khắc phục những lỗi cơ bản về cách phát âm, ngữ pháp, cách sử dụng từ ngữ. Bé có thể ghép các từ lại với nhau và nói liên tiếp 2- 4 câu liên quan.

Đến 5 tuổi, bé đã tích lũy được một số vốn từ nhất định để giao tiếp với người khác. Bé bắt đầu nói rõ ràng, mạch lạc hơn. bé có thể nghe được những câu chuyện dài nhưng thường hiểu lầm nội dung câu chuyện.
Khi đến 6 tuổi, sự phát triển ngôn ngữ của bé gần như được hoàn thiện rất nhiều. Bé bắt đầu đặt ra nhiều câu hỏi hơn và muốn người lớn trả lời và giải thích. Chủ động yêu cầu những thứ bé yêu thích bằng chính ngôn ngữ của mình.

2. Những cách hiệu quả để khuyến khích sự phát triển ngôn ngữ ở bé mầm non

Trong những giai đoạn này, ba mẹ có thể cho bé tham gia các hoạt động đơn giản và vui nhộn khác nhau để khuyến khích ngôn ngữ của bé. Dưới đây là một số hoạt động để phát triển ngôn ngữ trong thời thơ ấu.

a. Đọc sách cùng bé mầm non

Đọc truyện trước khi đi ngủ là một trong những cách tốt nhất để giới thiệu từ mới cho bé làm quen với âm thanh và bảng chữ cái. Ba mẹ có thể thực hành điều này từ khi bé còn rất nhỏ và tạo thói quen tốt cho bé mầm non.

Đọc sách là cách tạo thói quen tốt cho bé mầm non

b. Nghe nhạc cùng bé mầm non

Nghe và hát các vần điệu có thể giúp bé mầm non chọn một số từ nhất định và hiểu nhịp điệu của chúng.

Nghe nhạc cùng bé mầm non giúp bé hiểu sâu hơn về ngôn ngữ và âm thanh

c. Lặp lại

Hãy tạo thói quen lặp lại những gì bé mầm non nói với cách phát âm và ngữ pháp đúng hơn là chỉ trích bé về điều đó.

d. Hạn chế cho bé mầm non sử dụng máy vi tính và tivi

Theo một số nghiên cứu, thời gian sử dụng thiết bị quá nhiều có liên quan đến việc chậm phát triển ngôn ngữ. Do đó, chỉ cho phép con bạn xem các hoạt động giúp bé mầm non cải thiện ngôn ngữ của mình.

e. Đưa bé mầm non đi chơi

Tham quan một môi trường mới có thể khơi dậy trí tò mò của con bạn và bé sẽ muốn biết những thứ mới xung quanh mình. Đây có thể là một cách tuyệt vời để cải thiện vốn từ vựng của bé.

f. Nói về những điều mà bé mầm non quan tâm

Điều này có thể khuyến khích anh ấy trở thành một phần tích cực của cuộc trò chuyện và nói nhiều hơn.

g. Giới thiệu từ mới dần dần

Đừng cố làm bé mầm non ngập đầu bằng những lời lẽ. Thêm từ mới vào các cuộc trò chuyện từng bước để bé hiểu được ý nghĩa của từ.

Học ngôn ngữ từ sớm rất quan trọng giúp bé hiểu và phản hồi trong giao tiếp. Tại Trường Mầm Non Worldkids, bé sẽ được phát triển ngôn ngữ trong giao tiếp, học tập và trong lúc vui chơi. Từ đó, bé  sẽ ngày càng tự tin và thành công hơn trong cuộc sống.